Trong Phật giáo Tây Tạng, Bát Bảo Cát Tường còn được gọi là “Trát Tây Đạt Kiệt”… Ngoài ra còn được gọi là Bát Cát Tường Huy, có nghĩa là sự luân chuyển theo chiều kim đồng hồ của Mandala. Phật giáo hoàn toàn là sự kế thừa của tôn giáo Ấn Độ cổ đại hay Bà la môn giáo và bởi vậy nên nhiều kiến thức được truyền lại cho Phật pháp.
Khi những biểu tượng bát bảo cát tường này xuất hiện ở một nơi nào đó, nơi đó sẽ trở thành một phước lành trọn vẹn. Bát bảo cát tường kết hợp với nhau tạo thành một tổng thể, khi đó chúng được gọi là trí tuệ Bản Lai. Đây là một hóa thân của Đức Phật dưới dạng một biểu tượng cát tường, ban phước lành và lợi ích cho chúng sinh.
Ngày nay, không nhiều người biết hiểu rõ về nguồn gốc, ý nghĩa của các biểu tượng trong Phật giáo hay bát bảo cát tường. Những hình ảnh, mô típ của Phật giáo nói chung và Phật giáo Kim Cương thừa nói riêng không phải là cách thể hiện thông thường của người nghệ sĩ, mà là những thông điệp cát tường, tốt lành mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc.
Từ mặt Phật ở bên phải hay bên trái, các Ấn, đồ trang trí, đồ vật, việc lựa chọn các con vật linh thiêng, và màu sắc của cánh sen, tất cả mọi thứ tạo nên một từ trường cát tường, thể hiện được ý nghĩa sâu sắc Phật giáo. Nó đại diện cho những người tu luyện và hữu duyên chiêm bái.
Một trong những biểu tượng cổ điển, phổ biến nhất của văn hóa Phật giáo là Bát Bảo cát tường. Nguồn gốc của tám hình tượng này có thể được tìm thấy trong kinh điển Ấn Độ cổ đại, được cho là gắn liền với thân, khẩu và ý giác ngộ của Đức Phật. Những hình tượng này có thể được tóm tắt như sau:
1. Lọng báu:
Lọng báu trong bát bảo cát tường tượng trưng cho đầu của Đức Phật. Lọng được cho là bảo vệ khỏi bị thiêu đốt, đau khổ của phiền não. Tặng lọng cho ai đó là cầu mong người đó luôn nhận được sự che chở, bảo vệ của Tam Bảo.
2. Song ngư:
Đôi cá vàng trong bát bảo cát tường tượng trưng cho đôi mắt của Đức Phật. Giống như một con cá bơi trong nước, biểu tượng này tượng trưng cho sự cảnh giác, không bị quấy rầy và luôn cảnh giác, đồng thời cũng là biểu tượng của sự tươi mới, mãn nguyện và không còn đau khổ. Đôi cá vàng tượng trưng cho lòng từ bi, trí tuệ và tinh thần tự do mọi lúc, mọi nơi.
3. Bảo Bình:
Bình báu trong bát bảo cát tường tượng trưng cho cổ của Đức Phật. Bình báu được cho là có chứa các kho báu thiêng liêng, và cho dù bạn lấy ra bao nhiêu thì những chiếc bình cũng sẽ đầy lên. Đây là cách chúng ta thực hành bố thí và cúng dường. Những vật phẩm này không bị mất đi mà được chuyển vào chiếc bình vô cực này. Ngoài ra, bình hoa báu tượng trưng cho sự trường thọ và phú quý. Khi chúng ta tặng một chiếc bình quý cho ai đó, giống như ta cầu nguyện để người đó nhận được những lợi ích này.
4. Liên Hoa:
Nó tượng trưng cho lưỡi của Phật. Hoa sen tượng trưng cho bản chất thuần khiết và chân thật của chúng sinh và tượng trưng cho sự tu hành của một thiền giả đã vượt qua vòng luân hồi và trở về cõi phật thanh tịnh. Hoa sen là một trong những biểu tượng tốt lành nhất trong Phật giáo, có thể ban phước cho những đau khổ và mang lại thành công và hạnh phúc.
5. Bạch Hải Loa:
Bạch Hải Loa (ốc tù và) tượng trưng cho Pháp âm. Một con ốc biển màu trắng xoay theo chiều kim đồng hồ tượng trưng cho chính pháp của Đức Phật, nó vang vọng khắp mọi hướng và ngay lập tức đánh thức chúng sinh khỏi vô minh và đau khổ. Một con ốc biển trắng tượng trưng cho sức mạnh, quyền lực và sự tự chủ. Âm thanh của ốc tù và giúp xua đuổi tà ma, ngăn chặn thiên tai và xua đuổi côn trùng độc.
Trong các nghi lễ Phật giáo Kim Cương thừa, Bạch Hải Loa được sử dụng như một nhạc cụ và một vật chứa nước để cúng dường.
6. Cát Tường Kết:
Cát Tường Kết (Nút thắt vô tận) đại diện cho ý nguyện của Đức Phật và đại diện cho sự kết hợp của từ bi và trí tuệ. Hình ảnh sợi dây thắt vô tận thể hiện sự liên kết chặt chẽ của các hiện tượng vũ trụ như một vòng tuần hoàn khép kín của nhân quả, tượng trưng cho sự thống nhất và cân bằng, từ bi và trí tuệ không thể tách rời.
Về mặt nhân quả, những kết quả tốt đẹp trong tương lai đến từ những nhân quả tốt đẹp ở hiện tại. Nút thắt may mắn tượng trưng cho sự kết nối, vì vậy chọn nút thắt vô cực làm quà tặng nghĩa là nút thắt này gắn kết hạnh phúc giữa người cho và người nhận.
7. Thắng Lợi Tràng Phan:
Tràng phan chiến thắng đại diện cho thân của Đức Phật. Nó tượng trưng cho chiến thắng của Đức Phật trước Ma Vương và chiến thắng của Ngài trước khao khát, giận dữ và sợ hãi cái chết. Trao cho ai đó biểu ngữ chiến thắng có nghĩa là mong muốn người đó thực hiện được tất cả những tâm nguyện của họ trong cuộc sống và thành tựu tinh thần.
8. Pháp luân:
Bánh xe luân chuyển đại diện bàn tay và bàn chân của Đức Phật. Bánh xe có tám nan đại diện cho việc sử dụng Bát Chánh Đạo và trí tuệ tuyệt vời để giúp chấm dứt vô minh và đau khổ. Trục bánh xe tượng trưng cho việc rèn luyện các điều răn và giúp ổn định tâm trí. Vành bánh xe thể hiện sự kiểm soát và quyết tâm trong quá trình thiền định. Bánh xe Pháp luân đại diện cho Phật pháp – chân lý vũ trụ, luôn được trao truyền và lan tỏa theo mọi hướng vì lợi ích của tất cả chúng sinh.
Trong Phật giáo Kim Cương thừa, hình ảnh của bát bảo cát tường có thể được tìm thấy ở nhiều nơi, chẳng hạn như tường và trần tu viện, ngai vàng, ghế ngồi, dụng cụ nghi lễ, đồ thờ cúng, cuộn giấy, nhiều đồ vật tôn giáo và những vật dụng hàng ngày.
Cần hiểu rằng đây không đơn thuần là một hình ảnh nghệ thuật trang trí, mà là một biểu tượng tâm linh sâu sắc. Sự tập hợp của bát bảo cát tường sẽ tạo ra một Phước lành tốt lành hoàn hảo, được gọi là trí tuệ bản lai. Đây cũng chính là một hóa thân của Đức Phật dưới dạng một biểu tượng tốt lành ban phước và lợi ích cho chúng sinh.