Thangka – những bức vẽ tay về Thần – Phật theo truyền thống của người dân Tây Tạng. Tại vùng đất này, họ tin rằng, những khó khăn trong cuộc sống sẽ đến lúc được thay thế bởi ánh sáng lấp lánh của niềm tin tôn giáo. Vì vậy, họ thường mang theo nó tới bất kì đâu, dù là trong lều hay trên cành cây.
Mối quan hệ gắn bó giữa Thangka và người dân Tây Tạng
Có thể nói, số mệnh mỗi người dân Tây Tạng đều có mối quan hệ mật thiết với Thangka. Khi còn sống, đó là thứ để cầu nguyện, lễ bái. khi có người thân qua đời, họ sẽ căn cứ vào quẻ bói mà sẽ có một bức Thangka nhất định mất đi tương ứng với mỗi người.
Điều này có ý nghĩa là để bảo vệ, phò tá người đã khuất trong hành trình ở cõi âm gian. Tuy nhiên, không phải ai cũng có khả năng để mua Thangka, đặc biệt là những người nghèo. Loại tranh này không phải là một thứ đồ vật gì đó quá xa lạ đối với bất kỳ ai bởi hầu hết các ngôi chùa tại Tây Tạng đều treo chúng trên tường.
Có những hình vẽ nhỏ trên giấy hoặc trên da cừu có kích thước bằng lòng bàn tay. Ngược lại, cũng có những bức tranh khổ lớn hàng chục, thậm chí hàng trăm mét vuông. được coi là báu vật và được cất giấu trong các gia đình quyền quý. Thường thì những bảo vật này chỉ được mở khi gia chủ chọn ngày lành tháng tốt hoặc lễ trọng đại trong gia đình, khi mở ra có thể cả một quả đồi, quả thực là một nghi lễ rất đặc biệt long trọng.
“Lạp nhật ba” – người vẽ các vị Phật hoặc các vị Thần, là danh từ mà người Tây Tạng gọi chung các họa sĩ Thangka. Trong số nhiều người Tây Tạng, một số người được chọn để thực hiện việc mô tả những thứ vĩnh cửu. Họ thường là những nhà sư từ các tu viện hoặc các gia tộc lớn của tổ tiên.
Các bức vẽ Thangka thường mô tả quá trình các vị thần và Phật xuống thế gian và trở về thiên giới. Một khuôn mẫu cố định được truyền từ đời này sang đời khác nên việc xây dựng Thangka phải tuân thủ chính xác. Dù là một vị Phật với tư thế trang nghiêm hay khuôn mặt uy nghiêm thì tất cả các hình tượng đều phải tương xứng, không được sửa đổi.
Bí mật vĩnh cửu
Bí mật lớn nhất mà Thangka lưu giữ là tính không đổi (kết dính với cổ đại), từ này tượng trưng cho truyền thống vẻ vang của Thangka, mỗi họa sĩ đã trở thành một bản sao của ký ức tôn giáo xa xưa do tuân thủ truyền thống này. Quả thực là vậy, tôn giáo cũng có những ký ức tôn giáo; giống như một cuốn sách kinh rất dài nhưng không một chữ nào của nó không bị thay đổi, nghệ thuật Phật giáo cũng vậy, kể cả Thangka, đó là những công việc tỉ mỉ với tỷ lệ hoàn hảo.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là sẽ coi thường tài năng của người nghệ sĩ, coi họ như những nghệ nhân không có phong cách. Mặc dù họ chưa bao giờ viết tên của mình trên Thangka, nhưng họ đã được hướng dẫn để mọi người tỏa ra sức mạnh cảm xúc tuyệt vời.
Vật liệu sơn được sử dụng để tạo ra và duy trì sự quyến rũ kỳ lạ này là một bí mật khác của Thangka. Tất cả các vật liệu được lấy từ đất cát; nếu không phải là khoáng vật quý thì cũng là thực vật quý hiếm, một số là thổ nhưỡng đặc biệt. Việc chuẩn bị nguyên liệu sơn hoàn toàn thủ công, quy trình chậm và phức tạp. Thangka được sơn bằng những vật liệu này có tác dụng phi thường và không đổi màu theo thời gian.
Ví dụ vàng ròng, đá quý, chu sa (đất đỏ), v.v. tất cả đều được thợ thủ công đánh bóng thủ công bằng bột và phấn, sau đó chúng được sơn lên tác phẩm; do vậy Thangka có một vẻ đẹp lạ thường. Để sơn bóng bằng bột vàng, cần phải chà nhiều lần nhiều lớp bằng mã não hoặc đá chín mắt; những tác phẩm này nhiều năm sau, ngay cả khi các bức tranh bị mất nét, các chi tiết vàng vẫn rực rỡ.
Thangka gần hơn với thế giới
Kể từ khi tuyến đường sắt Thanh Hải – Tây Tạng được thành lập, khách du lịch từ phương đông ngày càng trở nên quen thuộc hơn với văn hóa Tây Tạng, vì vậy họ ngày càng tỏ ra yêu thích văn hóa Tây Tạng. Có thể tìm thấy các ngôi đền, nhà sư và những người sùng đạo ở khắp mọi nơi, với yếu tố Phật giáo Tây Tạng trong văn hóa Tây Tạng mang lại ấn tượng trực tiếp nhất cho khách du lịch. Tất nhiên, những yếu tố này cũng có Thangka.
Ban đầu, Thangka chỉ là một cuộn tranh có trục thẳng đứng, tên gọi chung của tất cả các bức tranh theo chủ đề Phật giáo ở Tây Tạng. Sau đó, chỉ còn cách gọi những bức bích họa không được vận chuyển, xếp lại trong các chùa miếu. Thangka thường được vẽ với chủ đề Đức Phật, là loại tranh thường thấy trong các ngôi nhà của người Tây Tạng dùng trong thờ cúng hàng ngày hoặc dùng để treo trong các ngôi chùa.
Có một ý kiến phổ biến cho rằng Thangka không khác gì một cuốn bách khoa toàn thư, tôn giáo chỉ là một trong số đó, và phần lớn nội dung bao gồm lịch sử, khoa học và đời sống xã hội. Tuy nhiên, thay vì nói rằng tất cả Thangka là bách khoa toàn thư của vùng cao nguyên Tây Tạng, người ta có thể coi toàn bộ khu vực Tây Tạng như một thế giới Phật giáo chứa đựng tất cả các yếu tố, từ thế giới Thangka đến sự dung hợp của Phật giáo với công nghệ của con người, của ý chí tôn giáo với sự sáng tạo của cá nhân.
Quý độc giả có thể tìm hiểu thêm về Thangka tại đây hoặc tại đây.